Vaart der volkeren
De eerste helft van oktober loop ik door Zuid-West Frankrijk, een stuk van ‘de Camino’, de pelgrimstocht die gaat over de Pyreneeën richting Santiago de Compostella in Spanje. Mijn weg gaat door maisvelden en bijna uitgestorven middeleeuwse dorpen. De plattelandsjeugd trekt hier weg naar de steden toe. Wat overblijft zijn forensen en ruim volwassenen, waaronder kolonies van Britten die zich, voor de Brexit realiteit kan worden, in dit gebied vestigden. Bij Lamothe, een gehucht, bestel ik een sandwich bij een stand van een Engelse vrouw, Helen. Ze probeert me in tien minuten tijd haar levensverhaal te vertellen. Helen is met haar man naar Frankrijk gekomen. Ze zijn semi-gepensioneerd, beiden werkten bij de politie in Londen en hij werkt nu nog als detective, aan een cold case (een moord die door nieuw dna onderzoek uit de lappenmand is gehaald). ‘Het aantal gewelddelicten in het centrum van London neemt hand over hand toe.’ Wat weet ik eigenlijk van de Brexit af, bedenk ik mij als ik verderloop.
Britten in Kralingen
Het is 19 oktober en ik praat opnieuw met twee Britten, woonachtig in een vreemde streek, Kralingen in dit geval. David Boulton (48) en Marie-Clare Neillis (46), ontmoetten elkaar in een pub in de buurt van Birmingham, tien jaar geleden. In korte tijd werden ze verliefd en toen saneerde het Amerikaanse bedrijf waar David voor werkte. Het was tijdens de economische crisis. David kon worden overgeplaatst naar Nederland. Hij is elektronisch ingenieur en leidt binnen zijn bedrijf mensen op. Marie-Clare besloot haar baan in Engeland op te geven en samen vestigden ze zich in Rotterdam.
‘Ja, het is wel eens eenzaam’, zegt David. ‘Nederlanders lijken veelal om te gaan met mensen die ze van jongs af aan al kennen.’ ‘Het zou ook helpen als we Nederlands zouden kunnen spreken zegt’, Marie-Clare. ‘We gaan nu vooral om met de buitenlandse mensen die we kennen van ons werk. Maar de mensen zijn hier vriendelijk en Nederland lijkt veiliger te zijn dan Engeland. Je kan hier je voordeur openlaten, zonder dat iemand dan binnenkomt.’
‘In Nederland bestaan er strengere regels om je te kunnen vestigen’, zegt David. ‘Als je je in Nederland vestigt moet je binnen 90 dagen een eigen huis hebben. In Engeland krijg je direct al steun van de overheid als je voet aan wal zet. We hebben het idee dat Engeland wordt overspoeld met mensen die niet direct bijdragen aan de Britse economie. Dat is geen gevolg van een Verenigd Europa, maar van nationaal beleid.’
Individuele vrijheid
Wat betekent de Brexit voor jullie toekomstplannen? Liggen jullie er wakker van?
‘Het verontrust Marie-Clare meer dan mij. Ik zet de TV uit als het over Brexit gaat. Het is een deal waarin handelsbelangen en politieke belangen voor de individuele vrijheid van de Britten gaan. We hebben ons vertrouwen in de politiek in Groot Brittannië verloren. Ik lig er niet wakker van, maar het ziet ernaar uit dat als de Brexit doorgaat, het lastiger wordt om in Nederland te blijven. Binnen mijn bedrijf leid ik mensen op en doe dat in alle vestigingen in Europa. Daarbij ben ik afhankelijk van mijn auto en een Europees rijbewijs. Ik zou verder mijn vergunning verliezen om met een aanhangwagen te reizen. Er zijn talloze veranderingen denkbaar, in werkengelegenheid, gezondheidszorg. Het hangt allemaal nog in de lucht.’
‘Politici als Boris Johnson hebben ingespeeld op een ongenuanceerde angst voor Europa die bij de Britten leefde’, zegt Marie-Clare. ‘Er werd beweerd, toen we in 2016 een referendum hadden, dat Europa ons per week 350 miljoen pond kostte, ook Boris Johnson riep dat. Dat bleek later een leugen te zijn. De politiek had ons kunnen waarschuwen voor de veiligheid die onder vuur komt met het uiteenvallen van een gemeenschappelijk Europa. Wat zijn de gevolgen van een verdeeld Ierland? Wat gebeurt er als andere landen ook uit de Europese Unie stappen?’
Nederlands paspoort
Blijven jullie in de toekomst in Nederland en is het voor jullie een optie Nederlander te worden als Engeland uit de EU stapt?
Marie-Clare: ‘Op dit moment blijven we graag in Nederland. Maar onze ouders worden ouder en wellicht is dat een reden voor ons naar Engeland terug te keren. Dan hebben we niet zoveel aan een Nederlands paspoort. Inmiddels noem ik Engeland echter niet meer mijn thuis. Er is teveel veranderd en we hebben offers gebracht, ik heb mijn baan opgezegd en vrienden achtergelaten. We hebben een keuze gemaakt.’
‘Het is zoiets als een student die na zijn studententijd weer bij zijn ouders intrekt’, zegt David. ‘Engeland is ook harder geworden en verdeelder in de afgelopen tien jaar. Bijvoorbeeld de kleine winkeltjes zijn uit het straatbeeld verdwenen. Winkelen doe je nu online of in mega winkelcentra buiten de stad.’
Achterhaalde politiek?
Europa verandert, dat is duidelijk. Er is een migratiestroom van mensen die een betere toekomst zoeken, naar Europa toe. En er is een migratiestroom binnen Europa, vanwege economische crisis, vanwege een tekort aan zonneschijn of vanwege een gevoel van onveiligheid. De ene stroom kan het gevolg zijn van de andere, zoals David denkt: Nederland laat niet zomaar iedereen toe. Europeanen zwerven door Europa. Dit is wellicht meer dan een verworven vrijheid en eerder een vorm van regulatie vanuit de Europese bevolking zelf. Moeten politici, zelfs als ze de beste bedoelingen hebben, dit proces stagneren? Zullen zij vallen in de vaart der volkeren? Zullen we dit in de komende weken te weten te komen?
Joris Zee
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
recent commentaar