Mijn stukje van deze week heeft drie delen.
Het eerste deel gaat over een gebeurtenis op donderdag 2 maart 2000, 14.20 uur. Toen overreed de EuroCity Berner Oberland van Interlaken naar Amsterdam op het traject tussen Freiburg en Baden-Baden iemand die zelfmoord pleegde. Zoals gebruikelijk in die situatie maakte de trein een noodstop. Ik bevond me in de achterste wagen van die trein. Dat was nog een ouderwetse wagon met een raampje achteraan. Daardoor kon ik, toen de trein na een oponthoud van een uur langzaam weer optrok, door dit raampje in de achterdeur zien wat die trein had aangericht. De kleren die de man droeg waren hem van het lijf gerukt door de klap, zijn lichaam was in twee stukken gereten. De ene helft van zijn lijk lag tussen de rails, de andere helft lag in losse stukken links en rechts verspreid. Hoe zou die man er nu aan toe zijn?, vroeg ik me af. Waar zou de ‘ziel’ van de overreden en daardoor overleden man zich op dit moment bevinden? Zou die ‘ziel’, achteraf bezien, geen spijt hebben van haar daad? Zou zij, terugkijkend op de afgelopen uren, niet liever niet haar lichaam hebben bewogen om voor die trein te springen? En hoe zou het nu verder gaan met de ziel van deze man? Op een uitzonderlijk dramatische manier leefde die mij totaal onbekende man voort in mijn herinnering, en terwijl ik dit opschrijf, noteer ik dat hij daar nog steeds in voortleeft. Deze manier van voortleven in de herinnering van anderen benoemen wij als ‘perifere identiteit’. Het is een bekend thema, maar het verdient meer aandacht dan het meestal krijgt. Het verdient bovendien veel concreter te worden opgevat dan tot nu toe gedaan is.
Het tweede deel gaat over wat me vorige week donderdag, 22 augustus 2019, omstreeks 14.45 uur overkwam. Toen was ik in Enschede en nam in het station afscheid van mijn vriend Wim Wolbrink, directeur van de Nationale Vertelschool, met wie ik daar enkele uren had doorgebracht. Ik had de trein van 14.35 uur willen nemen, maar we waren net te laat en ik zou die van 15.05 nemen. Maar toen kwam op de nieuwsborden een bericht dat later ook in de krant kwam: ‘Urenlang geen treinen tussen Enschede en Hengelo: Het treinverkeer tussen Enschede en Hengelo heeft donderdag tijdelijk stilgelegen. Door een aanrijding met een persoon reden er urenlang geen treinen.’ [Redactie Tubantia 22-08-19, 14:45. Laatste update: 18:33]
Het derde deel is een kort bericht dat ik tijdens het werk aan dit stukje ook op internet vond: ‘Woensdag 7 augustus 2019: Tussen Enschede en Hengelo hebben lange tijd geen treinen gereden. Dat kwam door een aanrijding met een persoon. Rond 19.15 uur kwam het treinverkeer weer op gang.’
Wat ik met dit stukje wil zeggen wordt verbeeld door de foto die Wim Wolbrink maakte terwijl wij op een bankje op het stationsplein in Enschede op een bus zaten te wachten. De NS had uiteraard vervangende bussen georganiseerd, maar het was onvoorspelbaar hoe lang het zou duren voordat die zouden komen. Daarom zou ik de lijnbus nemen; die gaat daar om de tien minuten. Maar uiteraard was die als gevolg van het uitvallen van treinen al helemaal vol zodat de helft van de wachtenden er niet meer bij kon. En omdat ik na ruim een halve dag wandelen door Enschede te moe was om tussen die wachtenden op de volgende bus te gaan wachten, konden Wim en ik samen zitten kijken hoe de ene na de andere bus kwam, helemaal gevuld werd, en vertrok met achterlating van een groot aantal wachtenden. [Uiteindelijk hebben we een andere oplossing gekozen, maar daar schrijf ik een andere keer over.]
Zie en herlees desteronline.nl/de-mythe-van-procrustes: ‘Zelfmoord is het enige echt serieuze filosofische probleem.’ Dat voel ik ook zo. In zelfmoord knallen de drie grootste thema’s uit de Europese filosofie op elkaar: (1) de vraag of hierna nog ‘iets’ komt, zo ja ‘wat’ en of de manier waarop ik heb geleefd en mijn leven geëindigd heb, enige relevantie heeft inzake dit ‘iets’, (2) de dimensie van het hier en nu geconcretiseerd in de vragen ‘wat kan ik weten, hoe moet ik handelen?’ en (3) de ‘vrije wil.’
PS: Het woord to revisit heeft twee betekenissen. De eerste is gewoon to visit again: return to < voorbeeld: revisit the old neighbourhood>. Maar het betekent ook: to consider or take up again <voorbeeld: reluctant to revisit past disputes>. In dit stukje tekst zijn beide betekenissen aan de orde. Wij ‘bezoeken weer’, kijken terug op ons werk, bezien het opnieuw, en noteren wat wij zien. Het woord revisited is in de tweede helft van de vorige eeuw door de titel van de klassiek geworden roman van Evelyn Waugh, Brideshead Revisited: The Sacred & Profane Memories of Captain Charles Ryder (1945), een soort sleutelbegrip geworden voor wat auteurs met een tekst zoals deze willen. H.V.
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
recent commentaar