… dàt te denken’.
Ja, zó staat dat hier: ‘De naakte onmogelijkheid om dat te denken’. Dáárover – om precies te zijn over dat “dat” in de woorden ‘De naakte onmogelijkheid om dat te denken’ – gaat mijn stukje van vandaag.
Die uitdrukking ‘De naakte onmogelijkheid om dat te denken’ haal ik uit het boek van de Franse filosoof Michel Foucault (1925-1984): ‘De woorden en de dingen’, Les mots et les choses (1966): L’impossibilité de penser cela‘. Foucault gebruikt die uitdrukking om een stukje tekst te kwalificeren van de Argentijnse auteur van groteske fantasie-verhalen Jorge Luis Borges (1899-1986). Die maakt in een spotverhaal over een Chinese encyclopedie de volgende taxonomie (≈ indeling) van de dieren: (1) Dieren die aan de keizer toebehoren. (2) Dieren met fel gekleurde veren. (3) Dieren die met een fijn calligrafeerpotlood getekend zijn. (4) Dieren die niet in deze taxonomie passen. (5) … en zo gaat dat door; het slaat nergens op. Overigens zou het dus anno 2020 onbetamelijk zijn om zó te schrijven over de Chinezen maar dit terzijde.
Een realistischer voorbeeld van zulk ondenkbaars was bijvoorbeeld de belevenis van de 23 Japanse vissers aan boord van hun schip de Lucky Dragon. In de vroege ochtend van 1 maart 1954 zagen die (of moet ik [of kan ik beter] schrijven: méénden te zien?) de zon in het Westen opkomen. Ze waren met hun boot per ongeluk terecht gekomen in een zone in de Stille Oceaan waar de Amerikanen toen net proeven deden met waterstofbommen – zodoende.
Dichterbij in tijd, ruimte en realiteit is iets dat ik de vorige week in de krant las. Samengevat in mijn eigen woorden opdat ik kan accentueren wat mij vooral trof in deze berichten: een bankier (wiens naam en bedrijf ik hier niet noem om niet van smaad beticht te kunnen worden) …
(1) die vorig jaar in het nieuws kwam omdat hij zijn jaarsalaris van anderhalf miljoen verdubbelde, (2) heeft uit onvrede hierover een baan aangenomen in het buitenland waar hij 11 miljoen gaat verdienen; (3) hij laat zijn voormalige bedrijf achter met een gevoel van trots over wat hij daar bereikt heeft; intussen is dat bedrijf vooral bekend geworden wegens een schikking van bijna 800 miljoen euro’s met de fiscus vanwege strafbare nalatigheid inzake controle op criminele activiteiten van klanten van de bank.
Toevallig ook vorige week las ik over het nieuwe boek van Thomas Piketty. HET probleem van deze tijd is, als ik goed begrijp wat hij zegt, dat de rijken steeds rijker en de niet-rijken steeds minder rijk worden, en dat dat komt doordat geld – nu weer in mijn eigen woorden – de merkwaardige eigenschap heeft om, alsof het een levend organisme is, vanzelf groter, meer, sterker te worden. Het geld dat mensen zonder eigen vermogen zelf met hun werk aan inkomen verdienen, wordt alsmaar minder. Omgekeerd wordt het geld dat mensen met vermogen vanzelf binnenkrijgen, uit zichzelf steeds meer.
Ik herken vier bijzonderheden:
(1) Dit hele verhaal is al tot in de meest overtuigende details beschreven door Marten Toonder in Heer Bommel en de Bovenbazen (1963) desteronline.nl/een-nieuw-moment-de-evolutie en desteronline.nl/doodzwijgen-en-wegkijken.
(2) Bijna een kwart eeuw later promoveerde mijn vriend Sjoerd Eikelboom aan de EUR op een variant van dit verhaal: ‘De onzichtbare hand graait mee’ desteronline.nl/voornemens-2020.
(3) Al veel langer geleden profeteerde Rudolf Steiner dat het doel van de duivel is om de menselijke realiteit te annihileren (≈ ver-niet-ig-en) en om in de leeg gekomen plaats een synthetische kosmos neer te zetten. Dat zien wij nu inderdaad steeds meer om ons heen gebeuren: nep-informatie, fake-news, en alternatieve feiten worden geconsolideerd in nep-wijsheid, fake-wisdom en een totaal-alternatieve totaal-realiteit waarin de levende natuur vervangen is door geld, en waarin zelfs het idéé van vrijheid, vrije keuze, vrije wil niet meer voorkomt.
(4) EN als uitsmijter het laatste nieuws: ‘Negen jaar lang een klimaatscepticus – Platform Authentieke Journalistiek, 22 februari: “De prominente Nederlandse klimaatscepticus Frits Böttcher ontving in de jaren negentig meer dan een miljoen gulden van Shell en andere (Nederlandse) multinationals. Het expliciete doel: vraagtekens zetten bij de menselijke verantwoordelijkheid voor de opwarming van de aarde. Dat blijkt uit het nagelaten archief van de chemieprofessor, die in 2008 overleed.”’
Tel uit je winst.
Ik wou dat ik Erasmus was. Dan zou ik een humoristische parabel-met-lofprijzing schrijven over de reïncarnatie van de anti-godin Stultitia. Nu waart zij rond als Absurditas, en ik bezing haar in een nieuwe versie van mijn ‘Lof der Zotheid’, nu geheten Laus Absurditatis.
Fotobijschrift: Minder dramatisch, op een andere manier controversieel, meer filosofisch-diepzinnig dan mijn diatribe, is het beeld hierbij en de strekking hiervan. Wat valt meer op? De overeenkomsten of de verschillen tussen de beide skeletten van de twee verschillende (!) primaten?
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
Ik was bij het schrijven van dit stukje kennelijk ietwat bevangen van het fenomeen ‘naakt’heid en vergat in het Franse citaat dit essentiële woord erbij te schrijven:
L’impossibilité NUE de penser cela‘.