Wij leven in leerzame tijden. Met biologisch wapengeweld houdt de corona-crisis ons keihard bij de les. In zulke benarde omstandigheden biedt lateraal denken soms verrassende perspectieven. Eén zo’n perspectief herinner ik me uit mijn jonge jaren. Ik mocht toen nogal eens een beetje dalven in de sfeer van de alternatieve geneeswijzen. Dat waren leerzame jaren. Mijn herinnering gaat over een dame die behept was met migraine en daar een levensles uit getrokken had. Telkens als zij de allereerste tekenen van een aanval voelde aankomen, intensiveerde zij haar dagelijkse meditatie-sessie en ging ze zich sterker en consciëntieuzer afvragen of zij zich de afgelopen tijd niet te veel opgewonden had over dit-of-dat. Het fenomeen is algemeen bekend, ook in de reguliere geneeskunde. Stress en onzekerheid creëren verwarring, en daar kan een mens naar geest, ziel en of lichaam meer of minder ziek van worden. Maar je kunt er ook iets tegen doen.
Er zijn vast wel lezers van dit stukje die dit herkennen. Minder zeker ben ik ervan of alle lezers zullen onderschrijven wat ik hier stel. Dat is dat we nu met de corona-toestanden een collectieve variant van dit individuele fenomeen meemaken.
Ik bedoel het heel concreet en vertel een andere herinnering. Ooit, op een zondagmiddag ergens in de winter 1965-1966, in mijn co-schap psychiatrie, moest ik met mijn opleider acuut naar een of ander verzorgingshuis voor bejaarden in het Oude Westen. De eigen huisarts van het tehuis was geconfronteerd met een ziektebeeld dat hij niet kende en niet begreep. Alleen had hij met zijn klinische blik aan de reactie van de personeelsleden in het tehuis afgelezen dat dit grande psychiatrie was: echt helemaal foute boel. Meteen bij aankomst begrepen ook wij wat hij bedoelde. In de keuken zat een vrouw van middelbare leeftijd, werkzaam in de huishoudelijke dienst van het tehuis, in een soort verkrampte stupor op een stoel wezenloos voor zich uit te kijken. Telkens stootte ze klanken uit waarin we soms flarden min of meer begrijpelijke taal konden onderscheiden. Mijn opleider, een erudiete en wijze oudere psychiater met veel ervaring, had niet veel tijd en slechts twee woorden nodig om uit te leggen wat hier aan de hand was: melancholia agitata.
(BIJSCHRIFT BIJ PLAATJE)
Een uitvoeriger versie van dit stukje staat in de hierboven afgebeelde diatribe (= a forceful verbal attack against someone or something). Het plaatje is een door een professionele design-kunstenaar nagetekende impressie van de bekende boeddhistische Ryoan-ji (龍安寺) tempel in Kyoto. Er wordt gezegd dat het kijken naar de tuin een kalmerend effect heeft. De tuin is 10 x 30 meter groot en bevat vijftien stenen, die uit een zee van witte kiezelstenen uitrijzen. De kiezels worden dagelijks aangeharkt. Vanaf elk punt rond de tuin zijn altijd slechts veertien stenen gelijktijdig te zien. Bij het bereiken van verlichting zouden alle stenen tegelijk waargenomen kunnen worden, maar de feitelijke betekenis van de tuin is onbekend. (H.V.)
In de jaren ’60, waren veel dingen min of meer net zoals nu, maar was tegelijk veel ook anders. In de psychiatrie had je twee grote ‘echte’ ziekten: schizofrenie en de manisch-depressieve psychose. Allebei komen ze nu min of meer nog steeds voor, maar uitdrukkelijk ‘min of meer’. De manisch-depressieve psychose wordt tegenwoordig vooral ‘bipolaire stoornis’ genoemd, maar wordt nog wel steeds gekenmerkt door het afwisselend optreden van manische en depressieve periodes. Je stemming en je energie schommelen tussen twee uitersten. In een manische episode ben je vol energie hyperactief en vlieg je telkens uit de bocht. In een depressieve episode is het tegenovergesteld: je voelt je futloos, energieloos, leeg, hebt nergens meer zin in. In elk van beide episodes ben je min of meer gek.
Wezenlijk is het afwisselend optreden van manische en depressieve periodes – althans volgens de nu geldende leerboeken. Ik poneer hier de stelling (1) dat dit nu verandert, dat (2) steeds meer mensen (waaronder ook ik zelf) in min of meer ernstige mate behept zijn met dit ziektebeeld en dat (3) dit de onderliggende ware aard is van de ziekte die nu wereldwijd steeds meer mensen aantast.
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
Trackbacks/Pingbacks