In Trouw van afgelopen zaterdag 28 oktober stond een artikel over Vertaalapps, Google Translate en aanverwante onderwerpen. Auteur was Marga van Zundert, wetenschapsjournalist in Tilburg. Ze had een interessante ervaring. ‘Ik had nog vooral de vele hilarische vertaalmissers van de jaren daarvoor in mijn hoofd. … Maar ik liep achter’, en de rest van het verhaal was ook voor mij nieuw, verrassend en leerzaam.
Maar over een andere vertaalmisser moet ik even uit een ander vaatje tappen. De kop boven het artikel luidt ‘Vertaalapps breken de Toren van Babel af’, en dat lijkt mij niet anders te duiden dan als een verwijzing naar Genesis 11:7-9. daar staat over de zgn. Babylonische spraakverwarring het volgende vermeld (in de ouwe trouwe Statenvertaling): “Laat Ons hun spraak aldaar verwarren, opdat iegelijk de spraak zijns naasten niet hore. Alzo verstrooide hen de HEERE van daar over de ganse aarde; en zij hielden op de stad te bouwen. Daarom noemde men haar naam Babel.”
Maar de Babylonische spraakverwarring is pas de tweede aflevering van het verhaal. Vóórdat de mensen onderling verschillende talen gingen spreken, spraken ze één taal, de ‘adamische taal’. Dat was niet alleen een uniek bijzondere taal omdat alle mensen die spraken, maar ook in de zin dat de woorden van die taal één-op-één verbonden waren met de dingen die ze betekenden. De dingen ‘spraken’ in ’tekens’ tot de mens, en de mens verstond die tekens. Als een mens in de tijd vóór de bouw van de Toren van Babel bij voorbeeld een paard zag, dan kwam vanzelf ook het woord voor paard in die oertaal in zijn bewustzijn. De woorden en hun betekenissen waren onlosmakelijk verbonden met de dingen. Er was dus niet alleen één taal die door alle mensen werd gesproken en verstaan toen de mensen begonnen aan de bouw van de Toren van Babel, maar die ene taal was ook intiem verweven met de werkelijkheid. En die samenhang, de samenhang van taal en werkelijkheid, die samenhang werd door God verbroken toen de mensen een toren wilden bouwen die tot in de hemel zou reiken. Daardoor verloor de mens de directe, door God gegeven verbinding met de werkelijkheid die hij voordien gehad had. Tussen de taal en de werkelijkheid was een leegte ontstaan, en pas in die leegte ontstond, als een soort ‘secundaire complicatie, de Babylonische spraakverwarring. De mens moest nu zelf een nieuwe, vrije verbinding zoeken met de werkelijkheid. De mens was los gekomen van God, en werd uitgedaagd zelf een nieuwe verbinding met de werkelijkheid te creëren. Oftewel: ‘De taal is eerste stap op weg naar de vrijheid.
(illustratie:) Wikimedia Commons – Pieter Bruegel de Oude maakte drie versies van de Toren van Babel. Eén daarvan bevindt zich in het Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, een tweede in het Kunsthistorisches Museum in Wenen,terwijl de huidige verblijfplaats van de derde versie (een miniatuur geschilderd op ivoor) onbekend is.
Deze interpretatie van de mythe van de Toren van Babel komt van Michel Foucault, ‘Les Mots et les Choses une archéologie des sciences humaines (1966), pag. 51: ‘Sous sa forme première, quand il fut donné aux hommes par Dieu lui-même, le langage était un signe des choses absolument certain et transparent, parce qu’il leur ressemblait. Les noms étaient déposés sur ce qu’ils désignaient, comme la force est écrite dans le corps du lion, la royauté dans le regard de l’aigle, comme l’influence des planètes est marquée sur le front des hommes: par la forme de la similitude. Cette transparence fut détruite Babel pour la punition des hommes. Les langues ne furent séparées les unes des autres et ne devinrent incompatibles, que dans la mesure où fut effacée d’abord cette ressemblance aux choses qui avait à la première raison d’être du langage. Toutes les langues que nous connaissons, nous ne les parlons que sur fond de cette similitude perdue, et dans l’espace qu’elle a laissé vide’.
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
recent commentaar