De dagen worden weer korter, de zomerzonnewende ligt al weer een week achter ons. Van oudsher heet dat in de journalistiek ‘komkommertijd’. Maar zoals de vlag er in Den Haag nu bij hangt, zou men eerder denken aan ‘kommer-en-kwel-tijd’. Ik kijk liever vooruit en neem even pauze voor andere belangrijke zaken.
Over een half jaar zullen we weer de Twaalf Heilige Nachten hebben: van Kerstavond tot Driekoningen. In die bijna twee weken zullen we, voor zover we alert zijn, uitzonderlijk dicht kunnen komen bij het zogenoemde ‘hiertussenmaals’, het voorgeborchte oftewel de sfeer waarin wij verblijven tussen twee incarnaties in een aards lichaam.
Geldt zoiets ook voor de bijna twee weken tussen 24 juni en 6 juli? Die vraag kwam bij me op toen ik vorige week vrijdag de column las van Bert Keizer in Trouw onder de titel ‘Rond het zelfgewilde levenseinde hangt soms een waas van blunderen, alsof je iets kostbaars uit je handen hebt laten vallen’. Ik kopieer één passage:
‘Ik was laatst betrokken bij het levenseinde van meneer Jansen, een eenzelvige meubelmaker die worstelde met zijn dementie. Zijn vrouw was enkele jaren eerder gestorven. Hij was een van die dementerenden die zijn eigen neergang pijnlijk goed in de gaten heeft. Zijn twee zoons waren nauw betrokken bij zijn laatste maanden. Ze vertelden mij dat Jansen eigenlijk niet zo’n warme vader was geweest. Ze hadden het hem nooit kwalijk genomen, ze vermoedden ergens een warm hart. Toen de levensbeëindiging plaatsvond ging er iets fout, of juist goed, ik weet het nog steeds niet. Wat er gebeurde was dat Jansen halverwege zijn laatste minuut op aarde begon te huilen. Dikke tranen, net voordat hij het bewustzijn verloor. De zoons zaten er verbijsterd naar te kijken. Ze hadden hun vader nog nooit zien huilen. Later, nadat de schouwarts was geweest, nam ik afscheid, enigszins bedrukt. We zaten nog met die laatste tranen van hun vader, vooral omdat hij de tijd niet meer had gehad om dit verdriet uit te leggen. De oudste vroeg: “Hebben we nou geblunderd?” Op weg naar huis dacht ik aan een citaat van Nescio, die door zijn ongepubliceerde teksten bladert en dan noteert: “Ze eindigen plotseling, nergens, zoals alles”.
‘Er ging iets fout, of juist goed, ik weet het nog steeds niet’, biecht Keizer op: dat herken ik. Het werk van Bert Keizer in het ‘Expertisecentrum Euthanasie’, tot 4 september 2019 bekend onder de naam ‘Levenseindekliniek’, is voor mij een prototype van deze ambivalentie.
Over een half jaar worden de dagen weer langer. Waar zouden we zijn zonder de kalender. Maar de echte kalender is de zonnewijzer. Wikipedia heeft er een fascinerend hoofdstuk over.
Zonnewijzer boven het portaal van St. Giles Church, Chesterton, England – bron: Wikimedia Commons.
Het programma ‘Voltooid leven’ is enerzijds een perfect voorbeeld van bij de tijdgeest passende emancipatie. Anderzijds is het filosofisch existentieel de ernstigste blunder die wij in deze tijd kunnen maken. Wat Jansen halverwege ‘zijn laatste minuut op aarde’ meemaakte, maakt iedere ex-cliënt van het ‘Expertisecentrum Euthanasie’ in de eerste minuten in het hiertussenmaals mee. Maar dáárover komt nooit iets in de media.
Het afgelopen weekeinde heb ik als pdf een ‘Open brief aan Bert Keizer’ geschreven onder de titel ‘Rudolf Steiner als een sitting duck voor mensen die moeite hebben met goed werken aan hun zelfkennis’ (3449 woorden). Met de uitgesproken zegen van Bert Keizer zelf mag ik hem dóórsturen aan geïnteresseerden. Als u geïnteresseerd bent, mail mij als reactie op dit stukje uw adres en u krijgt deze pdf.
P.S. Lees eventueel ook:
desteronline.nl/mij-spreken-de-kabouters-een-tale
desteronline.nl/je-kunt-niet-niet-lezen-wat-hier-staat
https://www.desteronline.nl/rutte-gelijkheid-pecunia/
desteronline.nl/langzaam-breekt-je-ruggengraat
desteronline.nl/mijn-favoriet-uit-de-bommelsaga-de-pronen
desteronline.nl/vlinderbescherming-is-voortzetting-van-de-politiek-met-andere-middelen
desteronline.nl/de-vlinder-als-bode-tussen-natuur-en-kosmos
desteronline.nl/de-vlinder-als-nieuw-archetype
desteronline.nl/politiek-als-nietszeggend-theater
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
Gaarne de pdf
Dank
Graag de pdf Hugo. Dank je al vast!
Geachte heer Verbrugh ,
Graag de pdf.
Met vriendelijke groet en dank,
Bert Rijks
meneer Hugo, Is kennelijk aan het eind van zijn carrtiere en laat op deze manier nog wat van zich horen opdat men
vooral niet moet denken dat hij niet meer meetelt.
Hij is niet in staat om door de dubbele bodem van Bert heen te kijken. hou vol bert.