De titel van mijn stukje van deze week is Latijn. Het kan vertaald worden met ‘Ook ik ben in de Akademie’.
‘Academia’ is sinds onheugelijke tijden de naam voor alles wat met wetenschap, onderwijs, filosofie, enzovoort te maken heeft. De Latijnse versie van mijn titel is een knipoog naar een bekende Latijnse oneliner: ‘Et in Arcadia ego’. Aan die vier woorden zit een heel verhaal vast. Het begint in 1623 met een schilderij van die naam van de Barok-schilder Giovanni Francesco Guercino. Ik kopieer van de site ‘Kunstmeditatie’ van Albert Ploeger; de ‘ik’ die hier aan het woord is, blijkt niet ik, auteur van dit stukje te zijn, maar de dood … :
‘”Ook in Arcadië vindt men mij. Want ik, de dood, kom overal, zelfs in het wonderschone Arcadië.” Zo ongeveer zal Guercino, de titel van zijn werk uit 1623 bedoeld hebben. Wie nu een wandeltocht maakt door Hoog Arcadië, het prachtige centrale deel van de Griekse Peloponnesos en daar een begrafenisstoet zou zien, kan hetzelfde denken. Hoe is het mogelijk. Dat zelfs in dit wondermooie land een mens vroeg of laat zal moeten sterven. In de oudheid was Arcadië een achtergebleven gebied. De meesten van hun goden, zoals Alpheus, spraken niet aan. Het was enkel bekend door de Griekse god Pan, die er op zijn fluit speelde en de Arcadiërs begeleidde zodat ze mooi konden zingen. Een van de befaamde Latijnse dichters, Ovidius, heeft negatief geschreven over Arcadië, maar een ander, Vergilius, verheerlijkte het gebied. Door Vergilius’ gedichten werd Arcadië de naam voor het land van schoonheid en geluk.
De uitdrukking Et in Arcadia ego stamt echter niet uit de oudheid. Ze is pas bekend sinds Guercino, die in 1623 zijn werk deze titel gaf, zoals men kan lezen onder de schedel. Rond dat jaar werkte hij korte tijd in Rome en men vermoedt dat zijn opdrachtgever, de dichter en latere paus Clemens IX de uitdrukking bedacht heeft. Vervolgens is het vaak verkeerd vertaald; het betekent: “Ook in – het land van het geluk – Arcadië vindt men mij”. Zelfs in de door Vergilius en de middeleeuwse humanisten geïdealiseerde landstreek Arcadië wordt men eens getroffen door de dood.’
Later is de uitdrukking door allerlei andere kunstenaars gebruikt. Dierbaar is mij vooral de romanschrijver Evelyn Waugh die de uitdrukking gebruikt als titel van het eerste deel van zijn Brideshead Revisited: tedere, bitterzoete, intens melancholieke jeugdherinneringen …
“Ook in de Akademie vindt men mij …” – en ik laat nu heel even in het midden wie precies ik met deze ‘mij’ bedoel … Maar ik = uw Stercolumnist die hier aan het woord is en ik heb een groot deel van mijn leven en bijna mijn hele werkzame leven in de Akademie, vooral de naar Erasmus vernoemde, doorgebracht. Ik maak mij nu, nu het afscheid nakend is, grote zorgen over wat daar gebeurt. Ter documentatie citeer ik uit recente krantenberichten:
‘De meeste Nederlandse universiteiten zijn dit jaar gedaald op de toonaangevende wereldwijde universiteitsranglijst QS World University Ranking. Alleen de Technische Universiteit Delft (nummer 62), Wageningen Universiteit (119) en de Universiteit Twente (177) wisten in rang te stijgen. De hoogst genoteerde Nederlandse universiteit is de Universiteit van Amsterdam (UvA), die op de 57ste plek staat. Vorig jaar stond de UvA nog op de 55ste plek. Leiden, Utrecht en Groningen verdwenen alle drie uit de top honderd. Zij staan nu op respectievelijk plaats 102, 104 en 113. Ook onder meer de Erasmus Universiteit Rotterdam (nummer 144), de Technische Universiteit Eindhoven (121) en de Vrije Universiteit Amsterdam (199) staan dit jaar minder goed aangeschreven.
En dan dit: Veel studenten aan het hoger onderwijs kunnen niet goed in het Nederlands schrijven. Ze beheersen de grammatica en spelling niet en weten niet hoe ze hun gedachten en resultaten in een tekst moeten ordenen. Dat blijkt niet alleen uit de vele klachten van docenten maar ook uit de resultaten van de taaltoetsen die op steeds meer hogescholen en universiteiten worden ingevoerd. Slecht schrijven is een grote handicap omdat het geschreven woord van groot belang is in tentamens en scripties.
Put it in your pipe and smoke it, roep ik de lezer toe: neem het in u op, verwerk het in uw gemoed, en beidt uw tijd. Volgende week heb ik een iets minder droevig verhaal over Akademia.
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
[wysija_form id=”1″]
recent commentaar