Filosoof/Ster-columnist Hugo Verbrugh in gesprek met scharrelslager/innovatieve ondernemer Thijs van den Kieboom
Volgende week is het weer EUREKA-week. Ruim 4000 studenten hebben gekozen voor onze steeds populairder wordende stad; een groot aantal zal vier dagen lang getrakteerd worden op een super-veelzijdig kennismakingsprogramma. Alleen al de titel van het programma van dit jaar roept bijzondere verwachtingen op: ‘Start your adventeur’.
Hûh? Moet dat iets zijn ‘adventURE’? Nee, dit is geen tik- of drukfout, er staat echt ‘Start your adventEUR‘. – Je ZULT er aan herinnerd blijven worden dat je in de Erasmus Universiteit Rotterdam bent! De rare nepfout in de taal is regelrechte camp oftewel gestolde ironie: dyslexie vermomd als artistieke beeldspraak of omgekeerd (dat mag u zelf uitmaken; dat leert regel één van Camp; zie PS 1).
Innovatie
In een dergelijke stemming doe ik graag een beetje mee in de voorpret, en helemaal in lijn met de traditie (zie PS 2) had ik kort na de langste dag van het jaar weer een Goed Gesprek met de Kralingse scharrelslager Thijs van den Kieboom. Het plan was een echt filosofische dialoog in de geest van een eerder stukje in De Ster over hoe je IN een goed gesprek zelf een deel VAN het gesprek wordt (zie PS 3), maar zoals het vaak gaat wanneer je samen filosofisch-innovatief bezig bent – het ging een beetje anders [‘innovatie’ is sinds 1934 een vakterm in de filosofie van de bedrijfskunde].
Als vanzelf raakten wij, inclusief Ster-redacteur en fotograaf Eeuwke Woldring, aan het keuvelen over de geschiedenis van wat nu in Postcode 3061 WG gaande is. Ik geef hier een kort verslag van ons gesprek, en doe in dat de stijl van de vertelschool [zie desteronline.nl/taal-als-interface] oftewel in mijn eigen woorden – een enkele keer enigszins bij-geredigeerd en hier en daar iets ingekort of juist verduidelijkend aangevuld.
Scharrel-ei
De geschiedenis van het scharrelvlees in Kralingen laten wij beginnen omstreeks 1970. Toen begon, Ruud Ligthart in de Lusthofstraat in Kralingen een bedrijf onder de naam slagerij Lighthart, in 1990 kwam Willem Boon daarbij en ging de naam naar de Kralingse scharrelvlees-specialist’. Het begrip ‘scharrel-‘ in dit verband bestond toen al een jaar of wat. Het was in de taal gekomen via het ‘scharrel-ei’ dat bedacht was als antwoord op wat via de zogenoemde ‘legbatterijen’ [18 hennen op één vierkante meter!] en ‘plofkip’ een jaar of wat eerder de duurzaamheidsactivisten van het eerste uur in de gordijnen had gejaagd. In 2003 begon Thijs van den Kieboom, zoon en kleinzoon van slagers die sinds 1954 langs ongeveer dezelfde lijnen in Schiedam hadden gewerkt, daar als jongste medewerker; in de loop van de volgende jaren ging hij steeds meer op voet van gelijkheid meedoen, en gaandeweg werd hij professioneel wat hij nu is en doet: leider van een team van zeven medewerkers die allemaal hart hebben voor de ambachtelijke slagerij met bijzondere aandacht voor ‘innovatie’ in termen van duurzaamheid, kwaliteit, relatieve diervriendelijkheid, … – ja, wat houdt de ‘kwaliteit’ van die innovatie allemaal verder nog in?
Levensbedreigend
Het beste antwoord heb ik samengevat in de kop boven dit stukje. Wij kwamen erop via een bijzonder kenmerk van eigentijdse winkels zoals die van Van den Kieboom: hun kleinschaligheid waardoor je als klant authentiek kunt communiceren met de medewerkers die je bedienen. Kom dáár maar eens om in de super-groot-grut-markten waar ik vorige maand over schreef, zie desteronline.nl/vraag-en-aanbod-camp-en-vrijheid : ‘ik voel me er steeds minder op mijn gemak. Van die overvloed walmt bijna fysiek een obsessie af om alsmaar groter en groter te worden’. In de ‘innovatieve’ winkels zoals die van onze scharrelslager ontmoet je echt andere mensen – en een enkele keer gaat dat zo als in het citaat in het kopje. Woorden van deze strekking zijn ooit uitgesproken, rapporteerde Thijs, kwamen ooit van iemand die voor een levensbedreigende ziekte was behandeld, en als ongewenst gevolg van die behandeling ernstige klachten in zijn voedselverwerking en spijsvertering had gekregen. De betekenis van deze woorden moge duidelijk zijn; wie het niet meteen vatten kan, melde het, dan leg ik het op de site van De Ster verder uit.
Worst
Ik bedoel maar: de tijden veranderen, wij veranderen met hen, heel veel is intussen anders dan vroeger, en alles blijft maar veranderen, en één van de grotere veranderingen is dat mensen in bijzondere lichamelijke omstandigheden aan hun lijf gaan voelen dat producten die van winkels zoals de scharrelslager komen, gewoon beter zijn’. Kortom, bijna op het jaar af een eeuw voordat de Kralingse scharreslagerij begon, stichtte de Duitse kanselier Bismarck de Duitse natie zoals de rest van de wereld die tot 1945 zou leren kennen. In verband met het onderwerp van dit stukje leeft zijn naam voor in de one-liner ‘Van twee dingen WIL je niet weten hoe ze gemaakt worden: van politiek en van worst’ [zie overigens PS 4]. Dat kun je anno 2019 niet meer zo zeggen. ‘Het Worstmakersgilde maakt zich hard om het ambacht van worst maken te laten bijschrijven in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Onlangs is door het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland bevestigd dat het ambacht van worst maken is toegevoegd aan het Netwerk Immaterieel Erfgoed. Dit is de eerste stap van de procedure’.
In gesprek in de tuin van Hugo Verbrugh, de filosoof (achteraan) en de scharrelslager.
PS 1
Camp is tot Ware Kunst of nog mooier verheven kitsch en erger. Zie desteronline.nl/category/columns/hugo-verbrugh
PS 2
2018:desteronline.nl/de-frikandel-tussen-filosofie-en-folklore
2017 desteronline.nl/hoe-bewijs-kwaliteit-vlees
2016 desteronline.nl/komt-een-filosoof-bij-de-slager [twee afleveringen]
2015 desteronline.nl/komt-een-filosoof-bij-de-slager
PS 3
desteronline.nl/anamnesis-vervolg-je-wordt-deel-van-het-verhaal
PS 4
Ten onrechte toegeschreven aan Bismarck. Uit Wikipedia:
- „Wetten zijn als worstjes. Je kunt maar beter niet zien/weten hoe ze gemaakt zijn.”
- Origineel in het Duits:
“Gesetze sind wie Würste, man sollte besser nicht dabei sein, wenn sie gemacht werden.” - Bron: onbekend
- Aanhaling(en): Piet Hein Donner, Toespraak op de Dag van de Persvrijheid, 3 mei 2011.
- Gebaseerd op een uitspraak van John Godfrey Saxe: “Laws like sausages, cease to inspire respect in proportion as we know how they are made.“, The Daily Cleveland Herald, 29 maart 1869.
Hugo Verbrugh
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
recent commentaar