Maandagavond 20 juni, om vier minuten over half elf, begon de weg van de zon terug naar de ondergang. Over zes maanden zal hij dit jaar op 21 december om zestien minuten voor elf ’s ochtends, weer omstulpen naar een nieuw begin AUBWIB. Oftewel, de dagen worden, zoals ieder jaar omstreeks deze tijd, weer korter.

Het stemt mij altijd mismoedig. Dit jaar verdraag ik het gemakkelijker. Waardoor dat komt, is een lang verhaal. Dat verhaal begint met hetzelfde moment als waarmee alle stukjes hier van de afgelopen weken begonnen: met het teloorgaan van de papieren Ster. Dat was en is nog steeds een droevige zaak. Gelukkig gloort er licht aan de kim.

We worden, ongeveer, een maandblad. ‘Het streven is om De Ster minstens 1 keer per maand te laten verschijnen, in de grote oplage van 46.500’, schreef Sterdirectie vorige week op blz. 2 van de papieren editie. ‘De volgende? Op 5 juli, in de week voor de start van de zomervakantie.’

Gedachtig een aanbeveling van Rudolf Steiner om altijd overal in elk geval óók iets goeds te zien, ga ik de komende papier-loze weken iets moois maken van deze vernieuwing.

Uitgangspunt is een tekst die ik bijna acht jaar geleden publiceerde. Ik hield in die tijd een dagelijkse blog bij onder de aegis (schild. Red.) van het Volkskrantblog dat van 2005 tot 2011 bestaan heeft. Dat was toen nieuw. Van Twitter noch Facebook had ik weet. Dat ritme van elke ochtend even hardop nadenken over wat de nacht gebracht had, beviel me goed.

In 2008 besteedde NRC Handelsblad uitgebreid aandacht aan het verschijnsel weblog. Bloggers werden uitgenodigd te reageren. Zaterdag 6 december 2008 schreef ik in een brief: ‘Een blog bijhouden past prima bij de geest van deze tijd. Je bent helemaal vrij, er is geen redactie die je bijdragen keurt en selecteert, er is hoegenaamd geen censuur. Nadenken over wat in je opkomt gaat vloeiend over in woorden geven aan wat je bedacht hebt, en vandaar in opschrijven en opsturen van die woorden. Tijd en ruimte spelen hoegenaamd geen rol bij deze communicatie in cyberspace. Blogwerk is een manifestatie van de directe samenhang tussen waarnemen en bewegen, tussen denken en doen, die onlangs door de cognitieve neurowetenschappen herontdekt is. Deze onmiddellijke samenhang van denken en handelen anticipeert op wat ons te wachten staat in het bestaan hierna. Volgens de theorie van de reïncarnatie verblijven we dan eerst enige tijd in een louteringsfase waarin we doormaken wat we tijdens ons leven anderen aangedaan hebben. De gedachten en gevoelens die daardoor bij ons opkomen, delen we onmiddellijk mee aan de anderen die we in onze gedachten hebben. Denken en voelen en communiceren wat je denkt en voelt, is in dit zogeheten ‘hiertussenmaals’ één proces. Veel bloggers voelen dit meer of minder onbewust wel aan. Het denkbeeld van de reïncarnatie is populairder dan in de oude media ter sprake komt.’

Dat was dus ruim zeven jaar geleden. Intussen is veel veranderd en veel hetzelfde gebleven, en heb ik veel geleerd.

Voor mijn gevoel ben ik zelfs iets verder gekomen in mijn streven om het hiertussenmaals filosofisch en wetenschappelijk serieus te nemen en operationeel te maken. Het belangrijkste moment daarin is inzicht in de betekenis van het fenomeen ritme. Alles is ritme, hebben we van Steiner geleerd. Dat gebeurde vooral in de dagen van 17 – 24 juli 1924. Toen hield Steiner voordrachten in het Oolgaardthuis in Arnhem (zie plaatje). In de wandelgangen waagde een student geneeskunde, Rudolf Hauschka, het Steiner persoonlijk aan te spreken met een vraag. ‘Hoe kunnen wij het leven onderzoeken?’, wilde hij weten. ‘Onderzoek de ritmen’, antwoordde Steiner. ‘Ritme dráágt het leven’.

En zo is het. Ritme is in de meest letterlijke zin de alpha en omga van de werkelijkheid. Ritme was er vóór het begin der tijden. Alles komt en gaat in een oneindige beweging, waarin tijd en ruimte samenvloeien en weer uit elkaar gaan. En tussen komen en gaan verkeert alles in zijn tegendeel, stulpt alles om. Wat hier taboe is, is in het hiertussenmaals gemeengoed en omgekeerd. En zoals alles ritmisch in beweging is, is ook deze omstulping ritmisch in beweging. En daarbij wordt alles telkens nieuw. Nu is mijn ritme tussen papier en digitaal werk een beetje nieuw geworden.

Hugo Verbrugh

Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
[wysija_form id=”1″]