Het Persoonlijk Postmortale Levenspanorama (PPLp)

Een klassieke anekdote uit de filosofie vertelt over het antwoord dat een grote ontdekker ooit gaf aan iemand die vroeg wat hij had gedaan dat hij die grote ontdekking had kunnen doen. ‘Dat komt omdat ik dag en nacht altijd bijna alléén aan dàt en aan niets anders dacht’, antwoordde de grote ontdekker.

Wie die grote ontdekker was, weet ik niet meer, maar dat doet er nu even niet toe. Ik voel mij al heel lang ziels- en geestverwant met hem [het is vrijwel zeker een man geweest]. Ook weet ik dat wat ik nu ga zeggen niet zonder risico’s is, maar ik zeg het toch. Ik ga steeds sterker denken dat ik in een zelfde soort situatie leef.

De trouwe lezer van mijn stukjes hier kan raden waar het over gaat: het ‘Voltooid leven’-programma; zie vorige stukjes in De Ster en op De Ster Online. Daar zit een lapsus in: een gebrek, een verzuim, een fout, en mijn ontdekking is dat ik weet hoe die hersteld kan worden.

Enerzijds is de vrije keuze van de mens ons bijna heilig. En oude sprookjeswijsheid kent het motief van ‘de oude koning die zijn einde voelt naderen’ en dan wijze besluiten neemt.  Die ‘oude koning’ is een beeld voor de oude en wijs geworden individuele mens – maar dan loopt het anders, want in sprookjes wordt dit gevoel vanzelf werkelijkheid terwijl in het gewone hier en nu mensen die een gevoel van deze strekking in zichzelf gewaar worden vaak, meestal (?) nog een hele tijd blijven doorsukkelen. Is ‘Voltooid leven’ dan dus niet een perfecte oplossing?

Ja en nee, sic et non. ‘Ja’- mits met een aanvulling. Ongeveer even heilig als de vrije keuze is ons de waarheid. En een belangrijke, maar vandaag de dag weinig bekende en zelfs ietwat controversiële waarheid is, dat een andere oude wijsheid het motief kent van, om het zo te zeggen, de ‘voortzetting na de dood van het leven met andere middelen’. Die voortzetting begint met het fenomeen dat in de titel van dit stukje staat. Het is voor het eerst beschreven door de Zwitserse alpinist en geoloog Albert Heim, in het Jaarboek van de Schweizer Alpen Club van 1892.

Specifieke kenmerken van het fenomeen zijn:

[1] Het doet zich vooral voor bij (1) gezonde, (2) relatief jonge mensen,

[2] treedt (1) in een flits-moment (2) totaal onverwacht op en (3) duurt bij wijze van spreken ontelbaar kort; het is alsof de tijd heel even stilstaat [in een droom kun je iets van deze strekking meemaken], en je ‘weet’ / je voelt, je ‘wordt gewaar (4) dat je dood bent, en je (5) ‘ziet’ voor je ‘geestesoog’ in een overweldigend ‘panorama’ je hele ogenschijnlijk voorbije leven voor je. (6) Je krijgt een uniek nieuw gevoel van rust, weldadigheid, maar (7) je ‘weet’ een fractie van een seconde later dat het niet echt is; [3] in de volgende minuten (1) voel je dat je iets unieks hebt meegemaakt, en (2) de herinnering daaraan wordt en (3) blijft op een specifieke, onbeschrijfelijke manier een deel van je leven, en (4) je wilt anderen, voelt dat je aan anderen (5) moet vertellen wat je meegemaakt hebt, maar [net als soms inzake een droom]: (5) de woorden zijn wèg voordat je ze gevonden hebt; het lukt niet om adequaat verslag te doen van wat je meegemaakt hebt.

In de tweede helft van de vorige eeuw zijn allerlei varianten van het fenomeen wereldwijd populair geworden onder de naam ‘Bijna Dood Ervaring’. Er kwamen juichende commentaren in de trant van ‘zie je wel! Er is leven na de dood’; ze knalden op even intense kritische afwijzing met als belangrijk argument dat het fenomeen zich naar believen kunstmatig laat oproepen door nanotechnische (= op ultraklein niveau) manipulaties in het brein.

De authentieke Nabij de Dood Ervaring, waarbij je een fractie van een seconde meent dat je echt dood bent en in die tijd je Persoonlijk Postmortale Levenspanorama ‘ziet’, komt vooral voor bij bergbeklimmers en zwemmers. Dit plaatje, de Zwitserse Alpen gezien vanaf het Lac de Bienne (de Bielersee), herinnert daaraan.

Mijn ontdekking is [4] dat (1) enerzijds de critici gelijk hebben maar dat (2) anderzijds het oorspronkelijke fenomeen (3) met de zekerheid die de nu gangbare cognitieve psychologie geeft, de realiteit weergeeft over wat in de eerste tijd na de echte dood gebeurt, en dat [5] de pleitbezorgers van het ‘Voltooid Leven’ programma een laakbaar verzuim plegen door in hun voorlichting deze waarheid niet expliciet te vermelden.

Hugo Verbrugh

Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)