Van shag naar specerijen
“Op warme zomerdagen ruikt het hier nog altijd naar zware shag, maar de productie van snuiftabak is jaren geleden gestopt”, vertelt molenaar Jan van Strien (69). Want wie tegenwoordig vanaf de Kralingseweg de Plaszoom op rijdt, wordt onmiddellijk begroet door de geur van kaneel.
Geschreven door Koen Speelman RTV Rijnmond
“Ja, of de geur van andere specerijen. Dat is afhankelijk van wat we die dag aan het malen zijn”, vertelt Van Strien. Hij is de derde generatie van zijn familie die de molens ‘De Lelie’ en ‘De Ster’ langs de Kralingse Plas beheert; eerder stonden zijn opa en later zijn schoonvader aan het roer.
De liefde voor molens heeft hij dus niet van een vreemde. “Ik heb op zeer jonge leeftijd een klap van de molen gehad”, lacht hij. “Sterker nog”, vervolgt hij, “mijn eerste opstel op de lagere school ging over molens. Inmiddels ben ik ruim veertig jaar betrokken bij het reilen en zeilen van deze molens.”
Nu vooral als museum
In die periode is er veel veranderd. Want waar de molens eerst voornamelijk teerden op de productie van snuiftabak, zijn specerijen tegenwoordig de hoofdmoot. Die worden in de molen gemalen en daarna in mooie potjes verkocht in het winkeltje. Bovendien hebben de molens geen commerciële functie meer, maar zijn ze te bezoeken als museum.
En dat is erg in trek, vooral bij internationale studenten. Van Strien: “Als de Nederlandse studenten in het weekend uitwaaien over het land naar hun ouderlijk huizen, komen de internationale studenten massaal bij de molen langs om de geschiedenis van Nederland op te snuiven. En als er familieleden op bezoek zijn, nemen ze die gewoon mee.”
Van Strien geeft de meeste rondleidingen zelf, maar hij staat er niet alleen voor: “We teren hier op vrijwilligers. In de meeste gevallen zijn dat gepensioneerden die het stilzitten beu zijn, maar er zijn ook jonge mensen die gefascineerd zijn door de molen.”
Volledig herbouwd en veranderd
In 1962 brandde De Ster volledig af. Daarna is hij volledig herbouwd, en dat was nog best een uitdaging. Van de binnenkant waren nauwelijks foto’s. Van Strien: “Als je hier binnenstapt, reis je in feite terug naar het jaar 1902. Of de molen zijn originele staat daarmee volledig terug heeft gekregen, durf ik niet te zeggen. Toen hij hier binnenstapte, zei mijn opa in ieder geval: ‘Ja, dit is een molen. Maar dit is zeker niet mijn molen, hoor.’”?
Na de wederopbouw van de molen is er heel bewust gekozen om de productie van snuiftabak af te schalen. Van Strien vertelt hoe populair dat spul ooit was: “Snuiftabak was erg in trek bij monniken en mijnwerkers. Maar in de jaren 1960 liepen de kloosters leeg én werden de staatsmijnen gesloten. Toen stortte de markt helemaal in. Inmiddels zijn we zo’n zes jaar definitief gestopt met de productie.” Door accijnswetgeving is het bovendien niet meer lucratief om nog ‘snuif’ te produceren.
“Maar vroeger was het ook geen vetpot, hoor,” vertelt Van Strien. “Als hier vroeger gemalen werd, moesten de ramen dicht blijven. Stond er toch een raam open, dan riep mijn opa: ‘Mijn winst waait weg!’ Alle aroma’s moesten in de molen blijven. Je kunt je voorstellen hoe stoffig het hier toen was.”?
Gehoorbeschadiging
Van Strien vertelt dat mensen die vroeger in de molen werkten een heel slecht gehoor hadden. Om zijn punt kracht bij te zetten, trekt hij een balk weg waardoor de oude snuiftabak-stampers op en neer gaan. Door de herrie die dat veroorzaakt, is de rest van zijn verhaal nagenoeg onverstaanbaar. Hij zet ze uit en glimlacht: “Dit waren pas twee stampers, kun je nagaan als ze allemaal aan staan.”
Wie de molens wil bezoeken moet dat goed plannen, ze zijn alleen geopend op woensdag, donderdag en zaterdag. Potjes kruiden zijn er ook te koop – en die zijn nog goedkoper dan in de winkel. Van Strien: “Omdat we allemaal vrijwilligers hebben, komen er geen arbeidskosten boven op de prijs. Daarom zijn onze versgemalen kruiden goedkoop, en als gunstige bijkomstigheid kun je zélf zien hoe ze gemalen worden!”
Via: RTV Rijnmond
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
recent commentaar