Op Nederland draait sinds een paar weken elke zondagavond bij de VARA ‘Volgens Robert: een tragikomische serie over een huisarts die in een midlife crisis verkeert’, zoals mijn VPRO-gids aanduidt. Ik heb de alle afleveringen gezien en de kwalificatie van de VPRO-gids tussen aanhalingstekens gezet omdat ik niet zeker weet of ik het met die karakterisering eens ben.
Waar de serie dan wel over gaat vind ik moeilijk te zeggen; of ik hem wel of niet leuk, goed, interessant, de moeite waard of anderszins positief beoordeel, vind ik nog moeilijker te zeggen. In mijn ene hersenhelft komt iets als ‘een magistrale verbeelding van helemaal herkenbare eigentijdse mensen, zoals ik overal om me heen meemaak met een subliem verpakte boodschap over de grote problemen van het leven zoals die mensen die ervaren’ als oordeel bovendrijven. In mijn andere helft zie ik een soort metakafkaëske karikatuur van een huisarts met omgeving waarin alle stereotypen van vervreemding, verveling, verzombificering die ik om me heen zie, tot schijn-leven zijn gebracht. Als ik na de volgende afleveringen tot een creatiever oordeel kom, zal ik het hier melden.
Dat ik er nu toch een stukje over schrijf is dat één bijzonderheid daadwerkelijk uit het leven gegrepen zou kunnen zijn. Dat is wat de commentator in de VPRO-gids aanduidt als ‘een van de grotere thema’s die in de serie onder de oppervlakte woelen. Om te beginnen de huisartsenproblematiek, ontstaan als gevolg van de privatisering van de zorg. Scenarioschrijfster Maria Goos noemt dat “Een drama”. Het raakt haar. Omdat ze zo’n enorm respect heeft voor het beroep van huisarts, en omdat dat beroep nu zo wordt uitgekleed.’
Dat laatste spreekt me aan, maar eerst moet ik iets anders even kwijt. De beeldspraak ‘uitgekleed’ voor de situatie van de huisarts werkt onbedoeld zwart-komisch. Al meteen in de eerste aflevering wordt huisarts Robert in de verbeelding van zijn nieuwe buurvrouw door haar letterlijk uitgekleed. Zo gaat dat kennelijk in die kringen, en ik verbaas me dan ook niet in een stukje over de serie te lezen dat die nieuwe buurvrouw, gespeeld door Hannah Hoekstra in de rest van de serie ook meer uit- dan aangekleed speelt: ‘In de serie moet Hoekstra de nodige pikante scènes spelen. “De keuze vooraf is het moeilijkst. Ik vraag mezelf af of het bloot-zijn echt iets toevoegt aan het verhaal”, vraagt deze jonge ster-actrice zich af. “Natuurlijk vraag ik me ook af: wil ik dat mensen mijn billen zien? Eigenlijk vind ik dat verschrikkelijk. Maar als ik eenmaal aan het spelen ben met een acteur vind ik bloot ook maar bloot.”‘ [Maar dit terzijde].
Iets anders is belangrijker. Dat huisartsen tegenwoordig uit hun dak gaan van ellende, lijkt me zeer aannemelijk. Door de invoering van de marktwerking is het beroep tegenwoordig nog minder creatief dan dat van kassajuf in de supermarkt. Veertig jaar geleden heb ik al voorspeld dat dat zo zou gaan. We krijgen een geneeskunde in numero (‘in het getal’): het menselijk lichaam van de 21e eeuw zal een wiskundige formule zijn.In het boek waarvan het plaatje de omslag toont [Uitgeverij Lemniscaat, Rotterdam, 1972], staat het allemaal.
Alle medische kennis wordt digitaal geformuleerd en verwerkt, elke burger heeft een pasje waar ook zijn hele medische en genetische geschiedenis op staat. Je voelt je niet lekker, gaat naar de dokter, stopt je pasje in een automaat, typt je klachten in en je krijgt binnen enkele seconden vanuit het wetenschappelijk bureau van je verzekering je diagnose tot in decimalen achter de komma, inclusief optimaal economisch (voor zover mogelijk ook wetenschappelijk) onderbouwd therapie- advies en als je dat niet opvolgt, wordt je verzekering opgezegd. Tel uit je winst.
PS: Huisarts Robert heeft als achternaam Finkelstein. Alleen al op de eerste pagina van Google vond ik zeven artsen met die naam. Zit er een geheime boodschap in de keuze van die naam voor onze Robert?
Wat mij nog het meest verbaast is dat dus de meeste (huis)artsen niet in verzet komen. Of heb ik iets gemist?
Twintig jaar geleden, toe ik in de medische faculteit van de EUR filosofie onderwees, verbaasde mijn collega-docent de filosoof Hans Koeze zich ook al ov er het gemak waarmee de medische stand zich liet wegzetten door de politici. Het IS inderdaad hoogst merkwaardig. Het is hoog tijd voor een nieuw medisch specialisme: de arts voor theoretische geneeskunde.
Op een bepaalde manier komt Robbert toch in verzet? Leuke serie trouwens.
“Door de invoering van de marktwerking is het beroep tegenwoordig nog minder creatief dan dat van kassajuf in de supermarkt.”
Sorry hoor, maar er is helemaal geen markt werking in de (huisartsen) zorg. We zijn verplicht verzekerd, er is een numerus fixus op de opleiding geneeskunde om maar iets te noemen. Dat is geen marktwerking maar markt regulering!