Altijd is er wel iets leuks te doen. Afgelopen week was het Open Mo – nu mentendag. Een prachtige gelegenheid om eens een gebouw te bezoeken met Werelderfgoed status, namelijk de Van Nelle Fabriek, een fabriek waar vroeger koffie, thee en tabak werden geproduceerd. Ik was er nog nooit geweest, maar ken na – tuur lijk de buitenkant: een groot glazen pakhuis met een paar vreemd lopende verbindingen van het ene naar het andere gebouw. Waarom heeft dit gebouw nu de UNESCO Werelderfgoed status gekregen?

Na een interessante rondleiding ben je daar wel achter. Deze fabriek is namelijk ontworpen in de jaren ‘20. Dat is slechts enkele jaren later dan ons stadhuis en wát een verschil in bouwstijl. De fabriek is een schoolvoorbeeld van het Nieuwe Bouwen en typeert zich door licht, lucht en ruimte. De vloeren worden niet meer gedragen door de gevels, maar door betonnen pilaren, waardoor de gevel bijna volledig van glas kon zijn. Opdrachtgever was namens de firmanten van Firma Van NelleDe Erven de Weduwe J. van Nelle, medefirmant Kees van der Leeuw. Hij was in Amerika geweest en had daar grote lopende-band-fabrieken bewonderd. Kees had gezien hoe efficiënt dat was, maar dan moest het ook prettig zijn om als arbeider te werken. Dus geen bedompte en benauwde werkplaats. Kees wilde dat overal het daglicht naar binnen kon. De arbeiders moesten wel super productief zijn. Dus geen geflirt op de werk – vloer. Daarom zijn er aparte trappen voor de mannelijke arbeiders en voor vrouwelijke. Als je naar boven loopt kan je elkaar nog net een hand geven, maar geen kus. Dat geeft een interessant kijkje over hoe er in die tijd werd gedacht over arbeiders. En weet u waarom die transportbruggen zo artistiek scheef met het andere gebouw zijn verbonden? Helemaal geen artistieke ingeving. Er zou aanvankelijk meer worden gebouwd. Dan zouden er horizontale verbindingen komen. Maar het werd (toen ook) crisis en de plannen werden ver anderd.

Als ik aan Van Nelle denk, denk ik aan mijn schoonvader. Als hij even naar buiten ging om shag te gaan roken zei hij altijd: ,,Ik ga even de weduwe omarmen”.

Jacques Beket