Het gaat niet goed in de geneeskunde. Elke dag verschijnen wel berichten en commentaren die dat documenteren en illustreren. Soms verschijnt iets dat bovendien aantoont waardoor het niet goed gaat. Gisteren gebeurde zoiets in, of all places, het kwaliteitsdagblad NRC Handelsblad. Onder de titel ‘Homeopathie is veilig, het geloof erin gevaarlijk’ debiteerde Maarten Boudry (1984, Vlaams filosoof, professor in Gent) de zoveelste versie van het dertien-in-een-dozijn sleetse riedeltje over homeopathie.

‘Niets is onschadelijker dan een suikerbolletje of een paar druppels water, kundig geschud in een homeopathische fabriek’, schrijft hij [dat intussen steeds beter wordt aangetoond dat suiker wel degelijk schadelijk kan zijn, is hem kennelijk niet bekend]. ‘Een homeopathisch medicijn bevat geen enkele werkzame stof, dankzij de absurde verdunningsgraad [lang niet alle homeopathische preparaten zijn ‘absurd verdund’; de schier weergaloze zelfverzekerdheid van de auteur wordt slechts overtroffen door zijn onwetendheid en zijn povere argumentatie], en is daarom vrij van bijwerkingen.’ [dit is logisch-filosofisch een lege bewering; als een middel geen werking kan hebben, heeft dat ook geen bijwerkingen]

Dan gaat onze filosofische deskundige op de sarcastische toer: ‘Wat een verschil met reguliere geneesmiddelen!’ [zou hij ooit gehoord hebben van de intense volksverlakkerij inzake antidepressiva die aangetoond geen enkele werking hadden tegen depressie, maar wel ernstige bijwerkingen, waardoor de patiënten op grond van desinformatie op de bijsluiter gingen geloven dat ze een werkzaam middel kregen?] ‘Zullen we dan maar allemaal geschud water slikken, en ondertussen de Vereniging tegen de Kwakzalverij verbieden, in de hoop dat we het binnenkort allemaal gaan geloven ook? Wie wil immers niet van de weldaden van het placebo-effect genieten? Maar de illusie van homeopathie is minder onschuldig dan ze lijkt.’

En dan komt iets dat bedoeld lijkt als serieuze argumentatie. ‘De ene illusie volgt naadloos uit de andere. Idem voor de patiënt. De positieve ervaring met het ene suikerbolletje sterkt het vertrouwen in het andere. Homeopathie is niet schadelijk door wat erin zit, maar door het geloof dat wat erin zit, echt werkt. … Je kunt je geloof in homeopathie niet naar believen in- en uitschakelen, afhankelijk van de voor- en nadelen.’

De onwetendheid van de auteur is fabuleus. Homeopathie is in de wereld gekomen als laatste aflevering van een van de belangrijkste filosofische stellingen uit de geschiedenis: de zogeheten signatuurleer. Wie geleerd heeft goed te kijken, ziet overal in de natuur en de mens ’tekenen’, signa, meervoud van signum. De Franse filosoof Michel Foucault (1926-1984) heeft er een geweldig boek over geschreven. ‘Les mots et les choses (1966): ‘De woorden en de dingen’.

Die tekenen wijzen op overeenkomsten. Zo ziet de geschoolde arts in veel ziekten ’tekenen’ die hij herkent van zogenoemde geneeskrachtige planten. Op grond daarvan meent hij dat extracten van die planten zouden kunnen helpen tegen die ziekten.

Of dat helemaal echt waar is, kan ter discussie gesteld worden. Niet ter discussie staat, dat (1) die signatuurleer serieuze filosofie is, en (2) heel wat ziekten vanzelf overgaan zodat ‘voorzichtig niets doen’ de beste ‘remedie’ is, en dat (3) inzicht in [en dat is iets anders dan geloof aan] het ziekteproces en in alles wat daarmee te maken heeft, de ‘remedie’ kan verstevigen.

Dat is een rationele uitleg van hoe het komt dat nu al ruim twee eeuwen lang generaties homeopaten wereldwijd succesvolle artsen zijn. Het is ontmoedigend om te moeten lezen hoe een nitwit van zulk formaat als deze Gentse filosoof aan mijn krant zulke wartaal kan slijten. Ik daag Boudry uit voor een openbaar debat over de quatsch waarmee hij onze kwaliteitskrant heeft opgezadeld. Dit stukje is een bijsluiter voor bij NRC Handelsblad van vandaag, 3 oktober 2016: ‘Pas op! De krant van vandaag bevat een groot artikel met levensgevaarlijke onzin van een zogenaamd deskundige filosoof’.

Hugo Verbrugh

Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
[wysija_form id=”1″]